آناتومی پوست

در این مقاله آکادمی هرمس بهتون توضیح میده “آناتومی پوست“چیه؟

بدون شک می توان گفت که پوست هر فرد یکی از با ارزش ترین دارایی های اوست. از آنجایی که حفظ سلامت پوست بسیار مهم است، بنابراین آشنایی با ساختار آن یا در واقع شناخت آناتومی پوست نیز بسیار مهم خواهد بود؛ چرا که با شناخت هر چه بیشتر آناتومی پوست می توان بهتر و آگاهانه تر به آن رسیدگی نمود. ما در این مقاله سعی داریم که به بررسی آناتومی پوست پرداخته و اطلاعات بسیار مفیدی را در این زمینه ارائه نمائیم.

آناتومی پوست

پوست بزرگترین یا در واقع گسترده ترین عضو بدن انسان است و عملکرد اصلی آن حفاظت، تنظیم حرارت و احساس است. پوست بطور کلی از سه لایه اصلی به نام های اپیدرم، درم و لایه زیرین تشکیل شده است. پوست بخشی از سیستم پوششی است که شامل ناخن ها، موها و غدد برون ریز نیز می شود. این اندام فوق‌العاده بزرگ است که 15 درصد وزن کل بدن یک بزرگسال را تشکیل می‌ دهد.

ضخامت کل پوست بسته به بخشی که در بدن یافت می شود متفاوت است. ضخیم‌ترین بخش پوست در پشت، کف دست‌ ها و کف پاها قرار دارد که ضخامت آن تا 3 میلی ‌متر می ‌رسد. نازک ‌ترین بخش پوست نیز روی پلک است،جایی که اپیدرم فقط 0.05 میلی متر با درم بسیار کم و چربی زیر جلدی محدود می باشد. سه لایه اصلی پوست، هر کدام حاوی سلول ‌ها، بافت ‌ها و زائده ‌های تخصصی هستند و هر کدام از آنها عملکرد منحصر به فردی را در بدن بر عهده دارند که در ادامه به بررسی هرکدام از آنها خواهیم پرداخت

اپیدرم

اپیدرم خارجی ترین لایه پوست است در واقع اپیدرم همان لایه ای از پوست است که قابل مشاهده می باشد. اپیدرم همچنین نازک ترین لایه از سه لایه پوست است. این یک لایه پوست، بدون عروق است، بنابراین حاوی رگ های خونی نیز نیست.

این لایه سخت عمدتاً از کراتین و سلول های اپیتلیال تشکیل شده است که در ورقه های محکم بسته بندی شده اند. این امر حتی در حالت تجدید نیز دائمی است، زیرا سلول های جدید پوست به طور مداوم ایجاد می شوند در حالی که سلول های قدیمی تر در فرآیندی به نام لایه برداری از بین می روند.

انواع سلول های مهم اپیدرم

کراتینوسیت ها:

اکثریت قریب به اتفاق اپیدرم از کراتینوسیت ها تشکیل شده است. کراتینوسیت ها سلول هایی هستند که کراتین، پروتئین ساختاری که پوست، مو و ناخن ها را می سازد، تولید می شوند. کراتین چیزی است که سد محافظ و مقاوم در برابر آب پوست را تشکیل می دهد.

سلول های لانگرهان:

این سلول ها فقط تعداد کمی از سلول های اپیدرم را تشکیل می دهند، اما عملکرد مهمی دارند. سلول های لانگرهانس سلول های تخصصی هستند که با سیستم ایمنی برای محافظت از پوست در برابر عوامل بیماری زا خارجی کار می کنند.

سلول‌های مرکل:

این سلول ها، سلول ‌های گیرنده لمسی هستند که در نواحی لمسی بالا مانند نوک انگشتان، لب ‌ها و اطراف ساقه مو بیشترین تعداد را دارند. این سلول ‌ها یک ماده شیمیایی ترشح می‌ کنند که اطلاعات را مستقیماً به مغز منتقل کرده و به پوست اجازه می‌ دهد حتی سبک‌ ترین لمس ها را نیز حس کند.

لایه های اپیدرم

اپیدرم خود از چهار لایه تشکیل شده است که برخی از نواحی دارای لایه اپیدرمی پنجم و تخصصی هستند.

کراتینوسیت ها: که با حرکت از عمیق ترین لایه اپیدرم که در آن متولد می شوند به سمت لایه بالایی که در نهایت از بین می روند، تغییرات اساسی را تجربه می کنند. کل فرآیند چرخش سلولی از تولد تا از بین رفتن سلول به طور متوسط ​​حدود 28 روز طول می کشد.

ملانوسیت ها:

بعد از کراتینوسیت ها، ملانوسیت ها در رتبه دوم قرار دارند. این سلول ها ملانین تولید می کنند، پروتئینی که به پوست، مو و چشم ها رنگ می دهد. ملانین همچنین به عنوان یک مانع عمل می کند و از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند.

لایه پایه:

این لایه عمیق ترین لایه اپیدرم است و از یک لایه سلول های پایه تشکیل شده است. از این سلول های ستونی شکل است که کراتینوسیت ها ایجاد می شوند. ملانوسیت ها و سلول های مرکل نیز در این لایه یافت می شوند. لایه بازال را لایه بازال یا لایه جوانه دار نیز می نامند.

Stratum spinosum:

این لایه ضخیم ترین لایه اپیدرم است. همانطور که سلول ‌ها در لایه زیرین تحت میتوز (تقسیم سلولی) قرار می ‌گیرند، کراتینوسیت‌ های تازه تشکیل‌ شده به سمت لایه‌ خاردار، به سمت بالا رانده می‌ شوند. همچنین در این لایه سلول های لانگرهان یافت می شود.

استراتوم گرانولوزوم:

زمانی که کراتینوسیت ‌های جدید به سمت بالا رانده می ‌شوند، به تغییر اندازه و شکل ادامه داده، سخت ‌تر و صاف ‌تر می ‌شوند و لایه ‌ای را ایجاد می‌ کنند که ظاهری دانه‌ دار دارد. هسته سلول و اندامک ها در این لایه شروع به مردن می کنند و کراتین سخت را پشت سر می گذارند.

Stratum lucidum:

این لایه، لایه پنجم تخصصی اپیدرم است و فقط در کف دست ها و کف پاها دیده می شود و در واقع یک لایه حفاظتی اضافی به این مناطق اضافه می کند. این لایه از سلول های مرده و مسطح تشکیل شده است.

لایه شاخی:

که به آن لایه شاخی نیز می گویند، بالاترین لایه اپیدرم است. این لایه از سلول های محکم بسته بندی شده و کراتینه شده تشکیل شده است. پس از رسیدن به این لایه، کراتینوسیت ها مرده، مسطح و سخت شده اند و اکنون کورنئوسیت نامیده می شوند. این سلول ها سد ضد آب و محافظ سطح پوست را ایجاد می کنند. با ایجاد بخش جدید و رانده شدن به سطح، بخش ‌های قدیمی ریخته می ‌شوند و از بین می روند.

درم

درم لایه میانی پوست است. درم در واقع لایه ای است که به پوست ساختار و خاصیت ارتجاعی می دهد.

درم دارای دو لایه است:

لایه پاپیلاری:

که نزدیک ترین لایه به اپیدرم است. درم و اپیدرم توسط برآمدگی های انگشت مانندی به نام پاپیلای پوستی به هم متصل می شوند. پاپیلاهای پوستی مواد مغذی را از طریق فرآیندی به نام انتشار به اپیدرم می فرستند. در لایه پاپیلاری، تعداد زیادی رگ‌ های خونی کوچک، فاگوسیت ‌ها یا همان سلول ‌های محافظی که عوامل بیماری ‌زا را می ‌خورند، رشته‌ های عصبی و گیرنده‌ های لمسی به نام سلول ‌ها وجود دارد.

لایه مشبک:

که ضخیم تر از دو لایه پوستی است. در درجه اول از فیبرهای کلاژن و الاستین تشکیل شده است. این لایه به درم استحکام می بخشد و به آن اجازه می دهد تا کشیده شود.

همچنین باید گفت که در لایه مشبک درم، موارد زیر یافت می شوند:

• غدد سباسه: غدد چربی مسئول ترشح ماده روغنی به نام سبوم هستند که پوست را روان می کند. غدد چربی در همه جا به جز کف دست و کف پا یافت می شوند. بیشترین غلظت غدد چربی روی صورت، پوست سر و قسمت بالایی پشت است.
• فولیکول های مو: فولیکول های مو با غدد چربی کار می کنند تا به جذب چربی به سطح پوست کمک کنند. ترکیب فولیکول مو و غدد چربی با هم واحد پیلوسباسه نامیده می شود. فولیکول های مو در بیشتر پوست یافت می شوند. آنها در کف دست ها، کف پا، لب ها، آلت تناسلی و لابیا مینور وجود ندارند. لازم به ذکر است که فولیکول مو از طریق اپیدرم به سمت بالا کشیده می شود و در سطح پوست باز می شود.

• غدد سودوریفر: این غدد به عنوان غدد عرق نیز شناخته می شوند که دو نوع آن به نام های اکرین و آپوکرین وجود دارد. غدد اکرین غدد پیچ ​​خورده ای هستند که تولید عرق می کنند و در تنظیم دمای بدن نقش کلیدی دارند. این غدد همچنین مقادیر کمی مواد زائد مانند اوره، اسید لاکتیک و اوریک، آمونیاک را دفع می کنند. آپوکرین ها در ناحیه زیر بغل و کشاله ران متعدد هستند و تا سن بلوغ فعال نیستند. غدد آپوکرین نوعی عرق تولید می کنند که به راحتی توسط باکتری ها هضم می شود و مسئول ایجاد بوی بد بدن است.

• عضله آرکتور پیلی: عضله آرکتور پیلی، عضله کوچکی است که به پایه مو چسبیده است و هنگامی که منقبض می شود، مو را سیخ می کند.
• غدد سرومینوس: این غدد تخصصی که فقط در درم داخل کانال گوش یافت می شوند، جرم گوش را ایجاد می کنند.
• عروق لنفاوی
• رگ های خونی
• گیرنده های حسی

لایه زیر جلدی

بطور کلی باید گفت که دو لایه بالایی پوست در بالای بافت زیر جلدی قرار دارد. گاهی اوقات این لایه هیپودرم یا پانیکولوس نیز نامیده می شود. این لایه در درجه اول از بافت چربی به نام بافت چربی تشکیل شده است. این بخش در واقع جایی است که بدن ذخایر چربی خود را ذخیره می کند. لایه زیر جلدی نیز از بافت همبند شل، عروق خونی بزرگتر و اعصاب تشکیل شده است. این لایه به اتصال پوست فوقانی به عضله زیر کمک می کند. ضخامت این لایه بسته به جایی که در بدن یافت می شود (ضخیم ترین لایه روی باسن، کف دست و پاها) و همچنین سن، جنس و سلامت فرد متفاوت است.

مشخصات پوست

ضخامت پوست بسته به سن در هر فرد متفاوت است. پوست تا حدود 40 سالگی به تدریج ضخیم تر می شود. همچنین نشانه هایی وجود دارد که مردان، از نظر بیولوژیکی، به طور کلی پوست ضخیم تری نسبت به زنان دارند. رنگدانه های پوست نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است. رنگدانه پوست عمدتاً نتیجه وجود ملانین است. در حالی که اکثر مردم تقریباً به همان تعداد ملانوسیت دارند، میزان ملانین تولید شده توسط این ملانوسیت ها بسیار متفاوت است. هر چه پوست ملانین بیشتری داشته باشد، رنگ پوست تیره تر می شود. کاروتن و هموگلوبین نیز در رنگدانه پوست نقش دارند.

عملکرد و وظایف پوست

همانطور که پیش تر به آن اشاره شد، پوست چندین عملکرد حیاتی را در بدن انسان انجام می دهد که در این بخش به بررسی هر یک از آنها خواهیم پرداخت:

حفاظت

هدف اصلی پوست این است که به عنوان یک اندام محافظتی در برابر آسیب، عفونت، اشعه ماوراء بنفش و از دست دادن رطوبت عمل کند. پوست نوعی زره ​​ایجاد می کند، درست مانند یک مانع فیزیکی برای جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا به بدن. علاوه بر این، سبوم کمی اسیدی است و محیطی را ایجاد می کند که برای میکروب های مضر ایده آل نیست. اما، اگر پوست در اثر بریدگی، خراش، سوختگی، و غیره آسیب دیده باشد، یک بریدگی در زره ایجاد می‌کند که به پاتوژن‌ ها اجازه دسترسی به بدن را می ‌دهد.

لایه زیر جلدی به طور خاص به عنوان یک بالشتک برای محافظت از استخوان‌ ها و ماهیچه‌ های ظریف ‌تر عمل می ‌کند. پوست همچنین از بدن در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت می کند. همانطور که قبلا ذکر شد، ملانین به عنوان یک نوع سپر عمل می کند و نور UV را مسدود می کند، بنابراین اشعه نمی تواند بیشتر از بافت های فوقانی پوست نفوذ کند. قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث می شود که ملانوسیت ها ملانین بیشتری تولید کنند،

زیرا پوست سعی می کند از خود در برابر آسیب بیشتر محافظت کند، به عبارت دیگر، پوست سعی می کند سپر قوی تری ایجاد کند. ایجاد ملانین همان چیزی است که باعث برنزه شدن پوست می شود که در واقع نشانه آسیب نور خورشید است.

پوست همچنین برای جلوگیری از از دست دادن آب اضافی بدن نقش کلیدی دارد. اپیدرم سدی ایجاد می‌ کند که به کاهش سرعت تبخیر آب کمک می ‌کند و همچنین از جذب آب اضافی در پوست هنگام حمام کردن یا شنا نیز جلوگیری می‌ کند.

احساس

انبوهی از پایانه های عصبی موجود در پوست به بدن انسان اجازه می دهد تا احساس فشار، دما و درد را تشخیص دهد. گیرنده های حسی در سراسر پوست به ویژه در سراسر درم یافت می شوند.

تنظیم حرارت

پوست همچنین به حفظ دمای بدن در محدوده بسیار خاصی کمک می کند. هنگامی که بدن بیش از حد سرد می شود یا هیپوترمی اتفاق می افتد، عضلات آرکتور پیلی باعث می شوند که موها بایستند. لایه نازک هوا که بین مو و بدن محبوس شده است به عنوان یک عایق عمل کرده و به گرم کردن بدن کمک می کند. رگ ‌های خونی درم نیز منقبض می‌ شوند که به آن انقباض عروق گفته می‌ شود.

انقباض عروق در سطح پوست به پوست اجازه می دهد تا خنک شود و در عین حال خون گرم شده برای هسته و اندام های حیاتی بدن نیز حفظ شود. هنگامی که بدن بیش از حد گرم می شود، غدد سودوریفر، عرق آزاد می کنند و همانطور که عرق تبخیر می شود، پوست را خنک می کند. رگ های خونی نیز در اینجا نقش مهمی را با اتساع عروق در خنک کردن بدن ایفا می کنند. در این شرایط رگ‌ ها شل شده و اجازه می ‌دهند خون بیشتری از هسته بدن جریان یابد و گرما را با خود همراه کند. سپس گرما از طریق پوست در بدن پخش می شود.

سنتز ویتامین D

پوست مسئول تولید ویتامین D مورد نیاز بدن است. پوست حاوی مولکول هایی به نام 7-dehydrocholesterol است. هنگامی که این مولکول ها تحت تاثیر اشعه UVB نور خورشید قرار می گیرند، به ویتامین D3 تبدیل می شوند. سپس ویتامین D3 از طریق کلیه ها به شکل فعال ویتامین D تبدیل می شود. مقدار نور خورشید مورد نیاز برای دریافت مقدار کافی ویتامین D به طور گسترده ای متفاوت است و به مجموعه ای از عوامل مختلف از جمله رنگ پوست، فصل، مکان، زمان روز و میزان پوست بستگی دارد.

در پایان

پوست در درجه اول از سه لایه تشکیل شده است. لایه فوقانی اپیدرم، لایه زیر اپیدرم درم و لایه سوم و عمیق ترین لایه زیر پوست است. اپیدرم، بیرونی ترین لایه پوست، یک سد ضد آب ایجاد می کند و به رنگ پوست کمک می کند. بطور کلی می توان گفت که شناخت و آشنایی با آناتومی پوست می تواند به رسیدگی بهتر و دید مناسب تر به افراد کمک نماید.

لطفا به این نکته توجه داشته باشید که تمامی موارد گفته شده در این صفحه و تمامی صفحات سایت را می توانید به صورت کامل و کار آمد در دوره آموزشی پوست و مو آکادمی هرمس گذرانده و مدرک معتبر فنی حرفه ای و همچنین مدرک بین اللملی دریافت نمایید.همچنین برای شرکت در دوره های آموزشی مراقبت از پوست و مو آکادمی هرمس از طریق وب سایت یا صفحات اجتماعی ما اقدام کنید.